Tanzania imefanikiwa kujipambanua kama kiongozi wa kimataifa katika sekta ya uchimbaji wa madini kwa kuwa Mkutano wa 62 wa bodi ya kimataifa ya uwazi na uwajibikaji (EITI), uliofanyika Arusha, Machi 2025.
Mkutano huo ambao ulishirikisha viongozi wa serikali, wawakilishi wa sekta binafsi, na wanajamii, ulikuwa ni fursa ya kuthibitisha juhudi za Tanzania katika kukuza uwazi, uwajibikaji, na uendelevu katika sekta ya madini.
Mkutano huo uliongozwa na wazo kuu moja: uchimbaji wa madini lazima uwe ni chanzo cha maendeleo, sio kikwazo. Kwa kukaribisha wahusika wa kimataifa, Tanzania ilionyesha kuwa inaweza kuwa kielelezo cha Afrika katika kuhakikisha kwamba rasilimali asilia zinatumika kwa manufaa ya wananchi na mazingira.
AngloGold Ashanti Tanzania, ambayo ilikuwa miongoni mwa wadhamini wakuu wa mkutano huo, ilijitokeza kama mfano bora wa jinsi kampuni za madini zinaweza kuchangia katika maendeleo endelevu. Kupitia miradi yake ya kijamii na kimazingira, kampuni hiyo imeonyesha kuwa uchimbaji wa madini unaweza kuwa chanzo cha uwezeshaji na ustawi wa jamii.
Uchaguzi wa Tanzania kuwa mwenyeji wa mkutano huo ulitokana na majadiliano ya kiwango cha juu yaliyofanyika mwaka 2024, yakiongozwa na Helen Clark, Waziri Mkuu wa zamani wa New Zealand na mtetezi mashuhuri wa maendeleo endelevu. Clark alisema kuwa Tanzania imeonyesha uwezo wa kufanya mabadiliko makubwa katika sekta ya madini, ikiwa ni pamoja na kuanzisha mifumo ya uwazi na kuhakikisha kwamba rasilimali za nchi zinatumika kwa manufaa ya wananchi.
Waziri wa Madini, Mhe. Anthony Mavunde, alisema kuwa mkutano huo ulikuwa ni fursa ya kujifunza na kushiriki uzoefu na mataifa mengine. “Tunashukuru EITI kwa kutuamini. Tanzania imefanya maendeleo makubwa katika kuhakikisha uwazi katika sekta ya madini, na tunajivunia kuwa mfano kwa nchi zingine,” alisema Mavunde.
AngloGold Ashanti Tanzania ilikuwa mstari wa mbele katika majadiliano yote, ikiwaonesha jinsi kampuni za madini zinavyoweza kuwa sehemu ya suluhisho badala ya kuwa chanzo cha matatizo. Simon Shayo, Makamu wa Rais wa Uendelevu na Maswala ya Biashara wa AngloGold Ashanti Afrika, alisema kuwa kampuni hiyo inaamini katika uchimbaji wa madini unaowezesha jamii. “Tunachimba madini ili kuwezesha watu na kuendeleza jamii. Hili ndilo lengo letu kuu,” alisema Shayo.
Kampuni hiyo imeendelea kuwekeza katika miradi ya kijamii kama ujenzi wa shule, vituo vya afya, na mipango ya kilimo endelevu. Pia, imekuwa ikifuata kanuni za EITI katika kuhakikisha uwazi katika shughuli zake.
Mkutano huo uligusia changamoto mbalimbali zinazokabili sekta ya madini, ikiwa ni pamoja na usimamizi wa mapato, ulinzi wa mazingira, na ushiriki wa jamii. Wahusika walikubaliana kuwa kampuni za madini hazipaswi kuangalia faida tu, bali pia kuchangia katika maendeleo ya jamii zinazozunguka maeneo ya uchimbaji.
Tanzania imepiga hatua kubwa katika kurekebisha sekta yake ya madini, ikiwa ni pamoja na kuanzisha sheria mpya zinazolinda maslahi ya wananchi. Hata hivyo, bado kuna changamoto za kuhakikisha kwamba mapato kutoka kwa madini yanafikia wananchi wa kawaida.
Mkutano wa 62 wa Bodi ya EITI ulimalizika kwa maoni chanya na ahadi za kuendelea kufanya kazi pamoja kwa lengo la kuifanya sekta ya madini kuwa chanzo cha maendeleo endelevu. Kwa Tanzania, hafla hiyo ilikuwa ni wakati wa kujivunia mafanikio yaliyopatikana, lakini pia ni kumbusho kwamba safari bado ni ndefu.
Kwa kushirikiana na mashirika kama EITI na kampuni kama AngloGold Ashanti, Tanzania inaweza kuendelea kuwa kiongozi wa kimataifa katika uchimbaji wa madini wenye uwajibikaji. Hii ni fursa ya kuifanya Afrika kuwa bara ambalo rasilimali zake zinatumika kwa manufaa ya wananchi wake.
Kwa maneno ya Mhe. Mavunde, “Tunajenga msingi wa sekta ya madini ambayo haitajengi faida tu, bali pia maendeleo ya watu na mazingira.” Na kwa Tanzania, huu ndio wakati wake wa kuongoza kwa mfano.
